فیزیوتراپیست در این رشته به عنوان درمانگر شناخته می‌شود. با توجه به این که فیزیوتراپی درمان فیزیولوژیک و جسمانی بیماریها است کالبدشناسی و حرکت‌شناسی و فیزیولوژی حرکت از اهمیت بیشتری برخوردار است.
یکی از اهداف فیزیوتراپی کمک به قدرتمند کردن بیماران دچار درد مزمن است؛ زیرا آنها معمولاً از حرکت نکردن ضعیف میشوند. فیزیوتراپی به عنوان درمان درد مزمن، می‌تواند به مردم آموزش دهد که چگونه در امنیت کامل حرکت کنند و کارهایشان را به شیوه ای که هرگز قادر نبودند انجام دهند.
فیزیوتراپی یا فیزیک‌درمانی شیوه‌ای از درمان بیماریها و اختلالات عصبی-ماهیچه‌ای-اسکلتی با استفاده از تجهیزات مکانیکی، جریان‌های الکتریکی، مانورهای دستی، تمرینات ورزشی و عوامل فیزیکی دیگر است. در این روش‌ها از ورزش، نور، پرتوهای فرابنفش و فروسرخ، گرما و جریان برق استفاده می‌شود. فیزیوتراپی حیطه‌ای از پزشکی است که هدف آن پیشگیری از بیماریها، درمان، توانبخشی، بالا بردن سطح سلامت و بهبود کیفیت زندگی افراد است.
واژه فیزیوتراپی از «فیزیو» (= فیزیولوژیک، جسمانی و طبیعی) و {تِراپی} (= درمان) ساخته شده‌است. در بعضی از منابع، واژه اصلی‌ای که کلمه «فیزیوتراپی» ازآن گرفته شده‌است،physiological therapeutics می‌باشد. البته مداخلات درمانی در فیزیوتراپی بخش کوچکی از عملیات آن محسوب می‌شود. در فیزیوتراپی، هدف ارتقای عملکرد جسمانی بدن است. البته، با توجه به تداخل و ارتباط زیاد سیستم‌های بدن، درمانهای فیزیوتراپی که توسط فیزیوتراپیست انجام می‌شود، مستقیم یا غیرمستقیم، باعث بهبود عملکرد دستگاه فیزیولوژیک نیز می‌شود؛ مثلاً فیزیوتراپی دستگاه تنفسی موجب بهبود درصد گازهای خون (دی‌اکسید کربن و اکسیژن) و تغییر میزان اسیدیتهٔ خون می‌شود، که به نوبهٔ خود، می‌تواند باعث بهبود سطح هشیاری گردد.
فیزیوتراپیست در این رشته به‌عنوان درمانگر شناخته می‌شود. با توجه به این‌که فیزیوتراپی درمان فیزیولوژیک و جسمانی بیماری‌هاست، کالبدشناسی و حرکت‌شناسی و فیزیولوژی حرکت از اهمیت بیشتری برخوردار است.
فیزیوتراپیِ درمانی علمی بر اساس تحصیلات عالی و بالینی با قدمت طولانی است که هم‌زمان با توسعه دانش پزشکی، به یکی از ارکان درمانهای نوین پزشکی تبدیل شده‌است.
اصلی‌ترین هنر و تخصص فیزیوتراپیست، توانایی انجام مهارت‌های دستی و حرکت‌درمانی است که در جهت پیشگیری از بسیاری از بیماریها و درمان و توانبخشی افراد جامعه به کار گرفته می‌شود. خواص امواج مختلف، مانند امواج صوتی، مغناطیسی، لیزر، شاک وِیو، رادیویی و خواص درمانی آب(آب‌درمانی)، سرما و گرما،استفاده از سوزن خشک (dry needling ) به کار گرفته میشوند تا دستیابی به این اهداف آسان‌تر شود.
اعمال مذکور منحصراً توسط فیزیوتراپیست‌های فارغ‌التحصیل از دانشکده‌های توانبخشی انجام می‌شود که آموزش‌های علمی را طی کرده‌اند و درمانهای بالینی را به‌خوبی فراگرفته‌اند.
دیدگاه منحصربه‌فرد فیزیوتراپیست از بیمار و شناخت ویژه‌اش از عملکرد و ساختار طبیعی بدن در کنار معاینه و ارزیابی دقیق، به وی این توانایی را می‌دهد تا بیماران را در جهت رسیدن به اهدافی مانند پیشگیری از بیماریها، تطابق افراد با محیط کار، افزایش کیفیت زندگی افراد، کاهش نیاز به برخی جراحی‌ها و درمانهای داروییِ طولانی‌مدت، که عوارضی نیز در پی دارند، سوق دهند.
تمامی روش‌های درمانی فیزیوتراپی دارای شواهد و پایه علمی و تحقیقاتی است و با درمان‌هایی مانند طب فیزیکی، کایروپراکتیک، طب سنتی، ورزش‌درمانی و ماساژدرمانی کاملاً متفاوت است.
سه روش اصلی درمان
- تمرین‌درمانی: فیزیوتراپیست به وسیلهٔ تجویز؛ انجام و آموزش ورزش‌های درمانی خاص، ماساژ، ورزش در آب (آب‌درمانی)، اقدام به درمان بیمار یا افزایش سطح سلامت می‌کند.
- الکتروتراپی: درمان به وسیلهٔ دستگاه‌های ویژه انجام می‌شود. این دستگاه‌ها معمولاً امواج خاصی را (امواج مایکروویو؛ امواج کوتاه رایویی؛ امواج مافوق صوت؛ امواج الکتریکی) که همگی توسط دستگاه به شکل خاصی تولید میشوند و تغییر می‌یابند (مُدوله میشوند).
- مهارت‌های درمان با دست
مهم‌ترین حیطه‌های فعالیت فیزیوتراپی شامل پیشگیری و درمان موارد زیر است:
- بیماریها و اختلالات دستگاه ماهیچه ای-اسکلتی
- بیماری‌های دستگاه قلبی-عروقی و تنفسی
- بیماری‌های دستگاه اعصاب محیطی و مرکزی
- بیماری‌های پوستی و سوختگی‌ها
- درد و کنترل درد.
- بیماری‌های شغلی
- آسیب‌های ورزشی
پیشگامی فیزیوتراپیستها در سیستم‌های بین‌المللی سلامت
عناصری مانند:
- بیمار محوری
- درمان مبتنی بر شواهد
- کاربرد اصول مدیریت در روند درمان
- مشارکت بیمار در درمان به‌عنوان یک عضو در تیم درمان
- دیدگاه کُل‌نگری به بیمار و بیماری
- نگاه ویژه به سبک زندگی بیمار
- دیدگاه اقتصادی
- اعتقاد به بهبود فرایندها در سیستم‌های سلامت
- یک‌پارچه دیدن خطوط پیشگیری، درمان و توانبخشی در سیستم سلامت
- تغییر الگوی بیماری
- پیروزی تئوری‌های مبتنی بر حرکت توانسته‌است فیزیوتراپیستها را در کشورهای مختلف تبدیل به عناصر پیشرو و در ذات خود مدیر برای این بهبود کند.
کایروپراکتیک
حیطه عملکرد
- فیزیوتراپیست، با بررسی بیماریها و تشخیص فیزیوتراپی آنها، بررسی عملکرد ریه‌ها و ظرفیت هواییِ آنها، ارزیابی حرکت مفاصل (ROM)، ارزیابی عضلات، ارزیابی و کنترل درد، ارزیابی مشکلات ارتوپدیک.
ویژگی‌های فیزیوتراپی
- دیدگاه بیمارنگر
- غیرتهاجمی
- دیدگاه سلامت‌نگر
- کُل‌نگری
فیزیوتراپی: پیشگیری، درمان و توانبخشی
فیزیوتراپی تا سال ۱۹۴۵ میلادی به علت نبودِ فیزیوتراپیست و وجودِ فقط تکنیسین فیزیوتراپی و فعالیت در بخش‌های بازپروری و بازتوانی، قسمتی از توانبخشی بوده‌است، ولی بعد از سال ۱۹۴۵ میلادی و به‌وجود آمدن فیزیوتراپیت مدرن، شامل درمان و توانبخشی شد و بعد از سال ۲۰۰۰ میلادی با عناوین دکترای حرفه‌ای فیزیوتراپی شامل پیشگیری، درمان و توانبخشی شده‌است.
مداخله‌های درمانی
مداخله‌های درمانی که توسط فیزیوتراپیست به‌کار گرفته می‌شود:
- تمرین‌درمانی
- درمان دستی
- تمرینات افزایش تحمل قلب و عروق
- ریلکسیشن
- بیوفیدبَک‌تراپی (پس‌خوراند زیستی)
- فیزیوتراپی قلب و ریه
- انواع مُدالیته‌ها مانند: تراکشن (traction)، اولتراسوند، پَک‌های گرمایی (hot pack)، لیزر، الکتروتراپی
- تجویز وسایل کمکی مانند پروتز و ارتز
- به‌کارگیری تکنیک‌های طب مکمل
زمینه‌های کاربردی فیزیوتراپی در بیماران بستری
- کاهش زمان بستری
- کاهش عوارض بستری
فیزیوتراپی در بیماری‌های قلبی و تنفسی
فیزیوتراپی در بیماران تنفسی شامل اصلاح الگوی تنفسی، تقویت عضلات سامانهٔ تنفسی، تخلیهٔ ترشحات داخل ریه و مجاری تنفسی، همچنین تحریک رِفْلِکس سرفه و آموزش روش‌های تنفسی و تمرینات تنفسی است.
برای درمان بیماران قلبی بستری شامل بهبود وضعیت بیمار و نیز افزایش کارایی سامانهٔ قلبی-عروقی است.
فیزیوتراپی ریه: این درمان یکی از مقدماتی‌ترین روش‌های درمانیِ فیزیوتراپی در تاریخ این رشته بوده‌است و پایهٔ درمان فیزیوتراپی در بیماران بستری محسوب می‌شود. این درمان مجموعه‌ای از روش‌های درمانیِ مختلف است که در جهت بهبود تنفس و تخلیهٔ ترشحات به‌کار می‌رود. بیمار با این درمان ازنظر اکسیژن‌رسانی وضعیت بهتری پیدا خواهد کرد.
تکنیک‌ها
- پوسچرال درناژ
- مانوورهای دستی مانند: chest percussion, chest vibration, turning
- تمرینات تنفسی مانند: deep breathing exercises, andcoughing
- موارد دیگر: suctioning, nebulizer treatments
فیزیوتراپی ریه در بیماران قلبی نیز انجام می‌شد، اما افزایش دانش درمان بیماری‌های قلبی، قلب به‌عنوان یک عضو عضلانی مدنظر فیزیوتراپی قرار گرفت و به دلیل نزدیکی و تأثیر ریه و قلب بر روی یکدیگر، فیزیوتراپی قلبی-ریوی با تأثیر فراوان به‌وجود آمد.
فیزیوتراپی قلب و ریه: اکنون یکی از تخصص‌های فیزیوتراپیست‌هاست. در این روش، طیف گسترده‌ای از بیماریها تحت درمان فیزیوتراپی قرار می‌گیرند؛ بیماری‌هایی مانند:
cysticfibrosis.Disorders, including heart attacks, post coronary bypass surgery, chronic obstructive pulmonary disease,and pulmonary fibrosis
این روشِ درمانی، هدف‌های مقدماتی شامل افزایش تحمل و عدم وابستگی بیمار به دیگران است.
شرح وظایف فیزیوتراپیست
فیزیوتراپیست تحت نظارت مستقیم مسئول فیزیوتراپی انجام وظیفه می‌کند.
تصدی سمت می‌تواند با لیسانس فیزیوتراپی (BSPT) یا فوق‌لیسانس فیزیوتراپی (MSPT) یا دکترای حرفه‌ای فیزیوتراپی (DPT)و دکترای تخصصی فیزیوتراپی (PhD) باشد.
- نظارت بر فعالیت‌های درمانی دستیار فیزیوتراپی، تکنیسین فیزیوتراپی، کمک‌فیزیوتراپی
- تشکیل پرونده جهت بیماران فیزیوتراپی
- ثبت کلیه نکات مربوط به بیمار و مراحل درمان و کلیه وقایع در حین درمان
- جمع‌آوری و گزارش کلیه آمارِ درمانیِ بیماران به مسئول بخش
- آموزش و توصیه به بیماران یا همراهان آنها
- شرکت در بازآموزی‌ها به‌طور سالیانه و ارائهٔ مدارک مربوطه
- رعایت اصول اخلاق حرفه‌ای
- بررسی و معاینه انفرادی و گروهی نقص‌های بالقوه یا بالفعل، محدودیت‌های عملکردی، ناتوانایی‌ها
- تشخیص محدودیت‌های حرکتی، ناتوانی‌ها یا بیماریها
- طراحی و برنامه‌ریزی برای درمان
- مشاوره و آموزش به بیمار
- اجرای مداخلات درمانی مانند مانوال‌تراپی، الکتروتراپی، تمرین‌درمانی، هیدروتراپی
- ارزیابی پیشرفت بیمار
- ثبت مراحل درمان
- تهیه گزارش درمان در پایان آخرین جلسه درمانی جهت ارائه به پزشک ارجاع‌دهنده
- ارائه خدمات درمانی به بیماران اعم از سرپایی یا بستری مطابق دستورالعمل مسئول بخش
- انجام سایر امور محوله از طرف مسئول بخش در حدود اخلاق حرفه‌ای
- حفظ اطلاعات و اسرار مربوط به کارکنان و بیماران
- عدم دخالت در امور درمانی همکاران و درصورت نیاز گزارش به مسئول بخش
مدالیته چیست؟
هر گونه استفاده از ابزار یا برنامه که:
- کاملاً شناخته شود و دانش محیط بر آن باشد.
- در حین عملیات مدیریت شود.
- و نوع عملیات و نتایج آن ثبت شود نوعی مدالیته محسوب می‌گردد.
در این راستا تجهیزات Physical Agent در فیزیوتراپی تبدیل به Physiotherapy Modality تبدیل می‌گردد.
تکنیک‌ها و مدالیته‌ها
الف: درمانهای دستی
- (بسیج نیروها (متحرک‌سازی مفاصل و بافت نرم
- اکوپرشور استفاده از انگشتان بر روی نقاط طب سوزنی
- ماساژ
ب: مدالیته‌ها (Physical Agents)
- یونرفروزیز (lonophoresis)
- فارادیک و فانکشنال فارادیک (Faradic& functional faradic)
- IDC
- دیادینامیک (Dia dynamic)
- APS
- اینترفرنشیال
- TENS
- لیزر
- مگنوتراپی
- شوک ـ ویوتراپی
- هات پک (H.P)
- اینفرا رد (مادون قرمز IR)
- آیس‌پک
- انواع اسپری‌ها (سردکننده، کاهنده درد)
- انواع ژل‌ها، کرم‌ها و لوسیون‌ها (سردکننده، کاهنده درد)
- شورت وِیودیاتِرمی (SWD)
- مایکرووِیودیاتِرمی (MWD)
- اولتراسوند (US)
- حمام پارافین
- بیوفیدبک
- ویبراتور
- پرتو فرابنفش (UV)
- بادکش‌درمانی
- تخت‌های مکانیکی ماساژ
- صندلی‌های مکانیکی ماساژ
ج: تجهیزات تمرین‌درمانی
- فریم
- کشش گردن و کمر
- تخت تمرین
- Tilt Table
- تخت الکتروتراپی
- دست ورز
- FEPS
- دستگاه CPM
- آینه
- پارالل
- پله
- دوچرخه ثابت
- دمبل و کیسه شن
- انواع فنر، قرقره، طناب و اسلینگ
- تخته تعادل
- تردمیل (tread mill)
- توپ‌های درمانی
- تشک‌درمانی
- hand table
- صندلی کواردریسپس
- صندلی ماساژ
- تخت مَنیپیولِیشن و موبیلیزِیشن
د: تجهیزات ارزیابی و کمکی
- گوشی پزشکی
- گونیامتر
- ترمومتر (دماسنج پزشکی)
- چکش رفلکس
- کپسول O۲
- نگاتوسکوپ
- شاغول
- انواع Tape
- انواع Cast
- اسپیلنت‌ها
- باندهای کشی
- انواع کرست‌ها و یقه‌های پزشکی
- انواع فیکساتورها
- دستگاه فشار خون
هـ: آب‌درمانی
- انواع وان
- ویرپول
- استخر
- تجهیزات مربوطه
امروزه فیزیوتراپیستها باید آمادگی لازم برای مقابله بیماریها و عوارض آن را داشته باشند این فقط شامل مهارت‌ها و دانش نمی‌باشد پس این پزشک مدرن باید بتواند از خود پاسخ مناسبی بروز دهد.
محل کار فیزیوتراپیست
کلینیک‌های خصوصی، مراکز ورزشی، مراکز صنعتی، خانه‌ها، مدارس، بیمارستان‌ها، مراکز و کلینیک‌های سالمندی، پادگان‌های نظامی، و محل نگهداری ناتوانان جسمی.
مسئولیت فنی
بخش‌های فیزیوتراپی و کلینیک‌های فیزیوتراپی دارای یک مسئول می‌باشند که باید جواب گوی بیمار و خدمات ارائه شده و مشکلات قانونی باشند این عنوان در تمامی کشور فقط متعلق به فارغ التحصیلان فیزیوتراپی در تمامی مقاطع به شرط داشت مدرک پایه کارشناسی (لیسانس) است.
دکتریِ حرفه‌ای فیزیوتراپی
با تغییرات در اپیدمیولوژی بیماریها از تب زا و عفونی به ناتوان‌کننده مانند انواع استئوآرتریتها و بیماری‌های قلبی و ریوی اکنون برای حضور در خط مقدم در برخورد با این‌گونه بیماریها فیزیوتراپیستها بسیج شده‌اند و این کار در اولویت اول سلامت ملی کشورها قرار گرفته‌است لذا تمامی فیزیوتراپیستها ابتدا در آمریکا و سپس در مناطق دیگر دنیا مجبور به گذاشت عنوان دکتر در اول اسم خود در تمامی فعالیت‌های شغلی شده‌اند. این گذاردن عنوان در بعضی از کشورها ماتند آمریکا و انگلستان با گذراندن دوره و بعضی کشورها با تأیید دولت یا انجمن مربوطه مانند هند صورت پذیرفت. اکنون دانشکده‌های پزشکی در آفریقا، آمریکای جنوبی و شمالی و بسیاری از کشورهای آسیایی و کشور استرالیا فیزیوتراپی دکترای حرفه‌ای شده‌است. در بعضی کشورهای اروپایی و حتی افغانستان دسترسی مستقیم به بیمار از قوانین کشوری شده‌است.
تخصص‌های بالینی فیزیوتراپی (رزیدنتی)
با گسترش دانش فیزیوتراپی اکنون فیزیوتراپی دارای بیش از بیست تخصص مختلف است. دوره‌های مستری تخصصی تبدیل به دوره‌های رزیدنتی شده‌اند که در ابتدا آمریکا و سپس هند و بقیه کشورها رزیدنتی فیزیوتراپی را در تخصص‌های فیزیوتراپی قلب و ریه، فیزیوتراپی ارتوپدی، فیزیوتراپی مانوال تراپی و بسیاری از تخصص‌های دیگر راه‌اندازی کرده‌اند.
پژوهانه‌های (فلوشیپ) بالینی فیزیوتراپی
سرعت گسترش فیزیوتراپی در حجم و محتوی به قدری سریع بوده‌است که اکنون بیش از ده فلوشیپ برای فیزیوتراپی به وجود آمده‌است و دانشگاه‌های پزشکی آمریکا در ابتدا و سپس هند شروع کرده‌است و به سرعت گسترش میابد. فهرست دانشگاه‌های آمریکا که دوره دستیاری فیزیوتراپی می‌گیرد. فهرست دانشکده‌های پزشکی در آمریکا که فلوشیپ فیزیوتراپی آموزش می‌دهند.
توصیف و تعاریف WCPT از فیزیوتراپی
در پاسخ به درخواست‌ها سیزدهمین جلسه عمومی برای توصیف فیزیوتراپی، سازمان WCPT با هدف ایجاد ساختاری که انجمن‌های عضو در قسمت‌های گوناگون جهان بتوانند توصیفی از فیزیوتراپی هم‌ارز با نیازهایشان ارائه دهند، به مشورت پرداختند.
سازمان WCPT می‌خواهد از انجمن‌های عضو حمایت کند نه این که آنها را یک شکل سازد. به همین دلیل تعریف زیر برای پاسخ به نیازهای مشخص اعضا ارائه شده‌است؛ که بیشتر یک بیانیه‌است تا مصوبه و بنابراین برای تعدیل‌ها و توسعه نیازهای آینده این حرفه فضای بازی می‌گذارد. پژوهش‌های نو سبب کشف حقایق جدیدی میشوند که زمینه‌ساز روش‌های درمانی آینده می‌باشند. این امر هیچ‌کجا بیش از درک ما از حرکات انسانی که اساس مهارت‌ها و دانش یک فیزیوتراپیست را تشکیل می‌دهد، واضح نیست. مشخص است که یکتایی سهم فیزیوتراپی در مراقبت‌های پزشکی در هزاره آینده باید به‌طور کامل تعریف شود.
تله‌مدیسین در فیزیوتراپی
گسترش دانش سریعتر از هر زمان ادامه دارد. بخصوص در حیطه پزشکی این امر اهمیت بیشتری می‌یابد. موضوعاتی از قبیل تشخیص، تصمیم‌گیری بالینی، ارتباط با بیمار، ارزیابی، آمار تجهیزات مصرفی پزشکی، عملکرد حوزه‌های پاراکلینیک و بسیاری از این‌گونه مطالب در این حیطه می‌گنجد. این مقاله سعی بر آن دارد تا در خصوص استفاده اجتناب ناپذیر تله مدیسین و امکاناتی که ابزارهای ارتباطی جدید برای فیزیوتراپی می‌گشاید مطالبی را بیان نماید.
فیزیوتراپی مجموعه اعمال درمانی است که شامل:برآورد، تشخیص، طرح درمان، مداخله درمانی و ارزیابی است که منجر به مداخلات فیزیوتراپی شامل :
تمرین درمانی، مدالیته‌ها و توصیه‌هایی می‌شود و در خطوط سه‌گانه بهداشتی، درمانی و توانبخشی کاربرد دارد. حیطه فیزیوتراپی اکنون تمامی بیماری مانند:
استخوانی و عضلانی، قلبی و عروقی، ریوی، نورولوژی و تقریباً تمامی گروه‌های بیماریها را در بر می‌گیرد.
سرعت فیزیوتراپی در تولید دانش و همچنین میزان حضور و کنترل در خطوط درمانی سه‌گانه به حدی بالا رفته‌است که لاجرم فیزیوتراپیستها باید عنوان دکترای حرفه‌ای(DPT) برای خود انتخاب نمایند و این تابلو جدید لزوم استفاده از IT و تله مدیسین را در فیزیوتراپی گریز ناپذیر می‌نماید.
استانداردهای سلامت و ایمنی در بخش‌های فیزیوتراپی
خدمات فیزیوتراپی باید در محیطی امن ارائه گردد. فیزیوتراپیستها باید بتوانند موارد زیر را مدیریت نمایند:
آتش‌سوزی، امحاء زباله، احیاء قلبی و ریوی، کمک‌های اولیه، کنترل عفونت، گزارش بیماری‌های صنعتی و اتفاقات خطرناک، اصول نگهداری از تجهیزات فیزیوتراپی (شامل پشتیبانی و کالیبراسیون) و…